Trước những năm 90

Những năm 90 của thế kỷ trước, vùng này nuôi vịt cỏ là chủ yếu nhưng, giống vịt này chỉ có lợi cho người kinh doanh mà không mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho người nông dân, nuôi vịt cỏ vừa lâu, vừa tốn nguồn thức ăn mà mỗi con chỉ được 1,5 kg, lại bị ép giá nên không có lãi. Người dân chuyển sang nuôi vịt bầu cánh trắng, bán theo giá trị trường. Nguồn cen vịt cỏ Vân Đình vẫn còn, nhưng chẳng ai nuôi vì giá trị kinh tế không cao, nuôi vịt rủi ro cao, nên ít nhà đầu tư lớn mà chỉ nuôi vài trăm con, đồng ruộng, sông hồ giờ ô nhiễm, muốn phát triển vịt cỏ cũng khó khăn[9].Giờ về Vân Đình đỏ mắt cũng không tìm được chú vịt cỏ lội đồng nào, thay vào đó là vịt bầu nuôi công nghiệp[10] điều này đã làm cho giống thủy cầm tưởng chừng như đã tuyệt chủng mười mấy năm nay nhưng dù vậy, một số nơi vẫn còn duy trì chăn giống này[3]

Trong lịch sử, vào mùa đông năm 1984 vùng này gặp nạn rét khiến kinh tế khó khăn dẫn đến mỗi con vịt cỏ đẻ hồi ấy đổi ngang một cân gạo mậu dịch mà người làng vẫn phải ngậm ngùi lùa ra chợ bán vì không tìm ra ra thóc cho vịt ăn, có người phải bán tài sản ra chợ đổi hai tạ thóc để nuôi đàn vịt cỏ. Sau đó tháng 5 năm 1984, khi lúa chiêm ngoài đồng bắt đầu cong đòng cũng là lúc giá vịt tăng vù vù, tăng chóng mặt. Một con vịt đẻ bán đổi được 30 cân thóc và một quả trứng vịt ngang giá một cân thóc.

Những năm đó, người chăn nuôi cũng đã phát hiện có một đàn vịt lạ, lông chúng màu trắng tinh, mỏ vàng tươi, lớn nhanh như thổi, to như ngan, như ngỗng. Mỗi con được lưng bát ô tô mỡ. Cắn miếng thịt vịt mà cứ phùm phụp như cắn miếng đậu phụ rán, ngập cả chăn răng, đó chính là vịt bầu cánh trắng từ Trung Quốc. Theo trào lưu thịt vịt cắn ngập chân răng, đàn vịt cỏ tan nát dần mà đỉnh điểm là năm 1999 - 2000, chúng khó cạnh tranh lại được vịt siêu, vịt bầu cánh trắng. Các chợ quê không buôn bán vịt cỏ, các quán cháo vịt Vân Đình khắp cả nước trưng biển vịt cỏ nhưng cũng toàn vịt siêu, vịt bầu do các giống này năng suất rất cao.

Giai đoạn hiện nay

Hiện nay, đặc sản vịt cỏ Vân Đình thực chất là vịt nuôi công nghiệp. Hàng ngàn thực khách đang bị lừa ăn vịt cỏ Vân Đình. Vịt cỏ Vân Đình đang được các nhà hàng trưng biển như một loại đặc sản cũng bị nhái bằng những con vịt cánh trắng nuôi công nghiệp. Vịt cỏ năng suất không cao, nuôi lâu nên chính các gia đình ở vùng Vân Đình cũng chuyển sang nuôi vịt công nghiệp để nhanh xuất chuồng. Ở đây toàn mang vịt nuôi ở nơi khác về đây bán và khu vực này không còn nhà nào nuôi vịt cỏ có nhà hàng bán ra mỗi ngày hàng trăm, hàng nghìn con nhưng không phải là vịt cỏ Vân Đình. Thực chất vịt cỏ Vân Đình tại các quán hiện nay đều là loại vịt cánh trắng được sơ chế thành đặc sản.

Những vịt căng tròn, béo ngậy được kẹp trong vỉ nướng nghi ngút khói, toả mùi thơm lừng, đó là cách chế biến để đảm bảo vịt sẽ ngon như vịt cỏ chỉ từ 1,2 kg- 1,6 kg. Dù không phải vịt cỏ Vân Đình nhưng muốn để người ăn có cảm giác được vị ngọt, giòn thì quan trọng nhất là khâu tẩm ướp gia vị. Gia vị để ướp vịt phải là dầu thơm, lá mắc mật, cùng với hàng chục nguyên liệu tẩm ướp khác, đặc biệt phải cho thực khách thưởng thức theo kiểu vừa thổi, vừa ăn mới thấy vị thơm ngon của vịt. Vịt có nhiều loại, nếu quay, nướng thì chọn những con nhỏ, nếu để nấu cháo sẽ lọc những con to có nhiều thịt.

Để vịt cỏ giả qua mặt được khách, quan trọng nhất là khâu tẩm ướp gia vị. Gia vị để ướp vịt phải là dầu thơm, lá móc mật, cùng với hàng chục nguyên liệu tẩm ướp khác, đặc biệt phải cho thực khách thưởng thức theo kiểu vừa thổi, vừa ăn mới thấy vị thơm ngon của vịt. Chính việc chính quyền địa phương thờ ơ, trong khi người nông dân cũng có cái khó của họ đã tiếp tay cho các cơ sở kinh doanh qua mặt khách hàng để treo đầu dê, bán thịt chó lừa thực khách.[3] Do đó, phải là người nuôi vịt và sành ăn mới phát hiện được đâu là vịt cỏ, vịt ngon.

Trước nguy cơ như vậy nhưng việc phát triển con giống vật nuôi bản địa người chăn nuôi thờ ơ. Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội đang tập trung đưa những giống vật nuôi bản địa, chất lượng tốt như vịt cỏ (Vân Đình, Ứng Hòa) vào chăn nuôi. Tuy nhiên, trên thực tế có rất ít hộ tham gia vào công tác bảo tồn gien cũng như nuôi các loại vật nuôi này, khiến công tác nhân rộng gặp nhiều khó khăn. Huyện Ứng Hòa, trung tâm chăn nuôi vịt của Hà Nội, nơi đâu cũng thấy biển hiệu chào bán vịt cỏ (Vân Đình) nhưng thực chất vịt cỏ không nhiều mà người dân chủ yếu nuôi vịt bầu cánh trắng[8]. Ứng Hòa nói chung và Vân Đình nói riêng còn rất ít hộ giữ được giống vịt cỏ mà hầu hết chuyển sang nuôi vịt cánh trắng, các hộ nuôi vịt không mặn mà với giống vịt cỏ truyền thống, hầu hết các hộ chuyển sang nuôi vịt cánh trắng[8].

Hiện nay, Hà Nội đang tái cơ cấu ngành chăn nuôi trong việc tạo chuỗi liên kết, xúc tiến thương mại hình thành rõ nét 08 chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm trong đó có vịt cỏ Vân Đình bên cạnh việc phát triển giống chất lượng cao, chăn nuôi công nghiệp cần duy trì và phát triển giống bản địa như vịt Cỏ này, tập trung xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu sản phẩm chăn nuôi của Hà Nội và những địa danh đã có tiếng trong đó có vịt Cỏ Vân Đình để cung cấp cho người tiêu dùng tại Hà Nội và các tỉnh, thành[11].

Bên cạnh đó, món đặc sản tiết canh cũng có vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm vào mùa dịch. Hầu hết các quán vịt ở Vân Đình đều trương biển thông báo có tiết canh, trong khi Hà Nội có vẻ đã kín đáo hơn khi nhiều quán chỉ mang ra nếu khách hỏi do thực khách lo ngại dịch cúm không ăn[12] Hà Nội, Thủ phủ vịt vẫn sản xuất tiết canh và tiêu thụ, ngay cả khi trong mùa dịch cúm gia cầm, các lò nướng vịt tự động vẫn hoạt động hết công suất, lượng vịt tiêu thụ tại đây mỗi ngày là không hề nhỏ. Mặc dù đã có quy định cấm chế biến tiết canh từ các loại gia cầm. Nhưng tại các quán vịt ở đây, tiết canh vẫn được sản xuất và tiêu thụ khá mạnh[4][13], việc chế biến nhiều nơi rất mất vệ sinh[4].